دژنراسیون ماکولا و گلوکوم بیماری‌های چشمی هستند که ممکن است منجر به ازدست‌دادن بینایی شوند. آنها علائم و عوامل خطر مشابهی دارند، اما در قسمتی از چشم که تحت‌تأثیر قرار گرفته و نحوه درمان متفاوت هستند. در این مقاله سعی داریم تا با بررسی دقیق هر دو بیماری، تفاوت این دو بیماری را برای شما شرح دهیم.
دژنراسیون ماکولا چیست؟
دژنراسیون ماکولا روی شبکیه که مسئول بینایی مرکزی در چشم است، تأثیر می‌گذارد. تصاویری را که فرد می‌بیند جمع‌آوری می‌کند و به عصب بینایی منتقل می‌کند.
هنگامی که بینایی مرکزی آسیب می‌بیند، در توانایی فرد برای دیدن به‌اندازه کافی برای رانندگی، خواندن و تشخیص چهره اختلال ایجاد می‌کند.
دو نوع دژنراسیون ماکولا وجود دارد:
- دژنراسیون ماکولا خشک
- دژنراسیون ماکولا مرطوب
حالت دژنراسیون ماکولا خشک شایع‌تر است و به‌تدریج در طول زمان ایجاد می‌شود. دژنراسیون ماکولا مرطوب باعث رشد غیرطبیعی عروق خونی در زیر ماکولا می‌شود، ناحیه‌ای در مرکز شبکیه چشم که اطلاعات بصری را پردازش می‌کند. می‌تواند باعث ازدست‌دادن شدید بینایی شود و سریع‌تر ایجاد شود. اگر علائم ظاهر شود، فرد نیاز به درمان فوری توسط پزشک دارد.
علائم و تغییرات بینایی در اثر بیماری دژنراسیون ماکولا عبارت‌اند از:
- دید مه‌آلود
- رنگ‌ها کمتر زنده به نظر می‌رسند.
- کاهش تدریجی بینایی مرکزی
- حساسیت به نور
- متن نوشته شده تار به نظر می‌رسد.
- مشکل در تشخیص چهره‌ها
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، فردی باید یک قرار ملاقات برای آزمایش چشم رزرو کند.
چه عواملی احتمال ابتلا به دژنراسیون ماکولا را افزایش می‌دهند؟
برخی عوامل ممکن است شانس ابتلای فرد به دژنراسیون ماکولا را افزایش دهند. آکادمی چشم‌پزشکی آمریکا (AAO) موارد زیر را به عنوان عوامل خطر کلیدی معرفی کرده‌است:
- بالای 60 سال بودن
- سابقه خانوادگی دژنراسیون ماکولا
- سیگارکشیدن
- داشتن فشارخون بالا
- چاقی
بیماری گلوکوم چیست؟
گلوکوم شامل آسیب به عصب بینایی در چشم می‌شود. اگر مایع ترشح‌شده توسط چشم به‌درستی از آن خارج نشود، می‌تواند ایجاد شود. اگر این اتفاق بیفتد، فشار چشم ممکن است افزایش یابد. اگرچه انواع مختلفی از گلوکوم وجود دارد، گلوکوم با زاویه باز اولیه شایع‌ترین شکل این بیماری است. طبق گزارش بنیاد تحقیقات گلوکوم آمریکا، تنها 50٪ از مبتلایان به گلوکوم، می‌دانند که به این بیماری مبتلا هستند. این بیماری دومین عامل اصلی نابینایی در سراسر جهان است.
علائم و تغییرات بینایی
گلوکوم ممکن است در ابتدا هیچ علامتی ایجاد نکند، بنابراین برخی از افراد نمی‌دانند که آن را دارند. هنگامی که علائم و تغییرات بینایی شروع می‌شود، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دید تونلی
- ازدست‌دادن تدریجی دید جانبی
- تاری دید
چه عواملی احتمال ابتلا به گلوکوم را افزایش می‌دهند؟
گلوکوم می‌تواند در هر فردی ایجاد شود، اما برخی از گروه‌های پرخطر شامل افرادی هستند که:
- بالای 60 سال سن دارد
- سابقه خانوادگی گلوکوم دارد
- دیابت دارد
- نزدیک‌بینی شدید دارد
- دوربینی دارد، اگرچه این به طور خاص خطر ابتلا به گلوکوم با زاویه بسته را افزایش می‌دهد.
چه تفاوت‌هایی بین دژنراسیون ماکولا و گلوکوم وجود دارد؟
ازدست‌دادن بینایی در گلوکوم معمولاً دید جانبی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، درحالی‌که دژنراسیون ماکولا بر دید مرکزی تأثیر می‌گذارد. این شرایط درمان ندارد. درمان‌ها ممکن است ازدست‌دادن بینایی را کاهش دهند، اما آن را بازیابی نمی‌کنند. شروع هر چه زودتر درمان برای حفظ بینایی ضروری است.
درمان دژنراسیون ماکولا شامل داروهای ضد فاکتور رشد اندوتلیال عروقی است. این داروها مواد شیمیایی که باعث رشد غیرطبیعی عروق خونی می‌شوند را مسدود می‌کنند.
درمان گلوکوم معمولاً شامل موارد زیر است:
- مسدودکننده‌های بتا
- قطره چشم آزوپت (برینزولامید)
- پروستاگلاندین‌ها
- روش‌های لیزری
- میکروسرجری
آیا دژنراسیون ماکولا و گلوکوم مرتبط هستند؟
چندین ژن ممکن است بر ایجاد دژنراسیون ماکولا و گلوکوم تأثیر بگذارند. اگرچه دژنراسیون ماکولا و گلوکوم شامل چندین ژن می‌شود، عوامل رفتاری و جمعیت‌شناختی نیز می‌توانند بر ایجاد این شرایط تأثیر بگذارند.اگر هر دو بیماری با هم اتفاق بیفتند، اگرچه به طور فعال بر یکدیگر تأثیر نمی‌گذارند، اختلال بینایی بر ناحیه بزرگ‌تری از دید تأثیر می‌گذارد.
پیشگیری از ابتلا
همیشه نمی‌توان از گلوکوم یا دژنراسیون ماکولا جلوگیری کرد، زیرا همه عوامل خطر قابل‌کنترل نیستند.بااین‌حال، اقداماتی وجود دارد که فرد می‌تواند برای کاهش خطر ابتلا به هر دو بیماری انجام دهد، مانند:
- اجتناب از سیگارکشیدن
- استفاده از عینک آفتابی برای کاهش قرارگرفتن در معرض نور UV
- رسیدن یا حفظ وزن متوسط
- نظارت بر سطح کلسترول
- استفاده از محافظ چشم در صورت لزوم برای کمک به جلوگیری از آسیب‌دیدگی چشم
- مراجعه منظم به چشم‌پزشک برای تشخیص زودهنگام هرگونه بیماری چشمی و کاهش بینایی
ویتامین C و ویتامین E به‌عنوان آنتی‌اکسیدان در کاهش استرس اکسیداتیو شبکیه یا ناحیه ماکولا چشم عمل می‌کنند؛ بنابراین این ویتامین‌ها می‌توانند در جلوگیری از دژنراسیون ماکولا نقش داشته باشند. بااین‌حال، مطالعات بیشتری برای کشف پیشگیری از رشد اولیه و درمان دژنراسیون ماکولا و سایر عوارض مربوط به چشم، از جمله گلوکوم و آب مروارید موردنیاز است.
چگونه آنها را با آب مروارید مقایسه می‌کنند؟
چندین بیماری چشمی دیگر می‌تواند منجر به اختلال بینایی و در نهایت نابینایی شود. به‌عنوان‌مثال، اگر آب مروارید درمان نشود، می‌تواند باعث ازدست‌دادن بینایی شود. مشابه دژنراسیون ماکولا و گلوکوم، آب مروارید در افراد مسن‌تر ایجاد می‌شود.علائم مشابه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تاری دید
- دید رنگ محو شده
- تحریف دید
- علائم به‌تدریج رخ می‌دهد
برخلاف دژنراسیون ماکولا و گلوکوم، جراحی برای درمان آب مروارید گزینه‌ای است که معمولاً مشکل را اصلاح می‌کند و بینایی را بهبود می‌بخشد.