بیماری نیستاگموس
در دنیای پزشکی، لرزش و حرکت خارج از اراده و یکباره چشم ها را نیستاگموس می نامند. بیماری نیستاگموس، به صورت اکتسابی یا مادرزادی نمود پیدا می کند. در این بیماری حرکات چشم به صورت ریتمیک، در جهات چرخشی، عمودی و افقی انجام می گیرد. چنانچه زمینه ایجاد این عارضه ناشی از عوامل اکتسابی باشد، ریشه در اختلال سیستم عصبی دارد. در این شرایط، اقدامات درمانی پس از بررسی های لازم انجام می پذیرد.
در اغلب موارد این بیماری به صورت مادرزادی در افراد و با مشکلات حرکتی یا حسی ظاهر می شود. در نوع حسی از بدو تولد با کاهش گسترده بینایی بروز پیدا می کند. در نوع حرکتی قدرت بینایی افراد دچار اختلال نشده و اتفاقا از بینایی مناسبی نیز برخوردار می باشند. بیماری نیستاگموس با جلو و عقب رفتن چشم همراه می باشد. همچنین در این بیماری حرکات کوتاه یا سریع چشم نیز به وضوح مشاهده می گردد.
علل اصلی ایجاد نیستاگموس
از علت های اصلی ایجاد نیستاگموس، می توان به حرکات ریتمیک و غیر ارادی چشم ها اشاره نمود. اختلالات موجود در سیستم تعادلی نیز می تواند در ایجاد این بیماری تاثیر گذار باشد. درگیر بودن قسمت های از مخچه هم از علل این عارضه می تواند به شمار آید. همچنین اشخاصی که در بخش های عروق یا مغز دچار مشکل هستند، با این عارضه دست و پنجه نرم می کنند.
وجود تومور در مخچه، استفاده از داروهای ضد تشنج، ورم مغز، ضربه وارد شدن به سر، اختلال و مشکلات موجود در تغذیه، استعمال الکل، شوک گرمایی، کمبود منیزیم و مشکلات مادرزادی، از دیگر علل ایجاد بیماری نیستاگموس به شمار می رود. لازم به ذکر است که علائم این بیماری در افراد مختلف به صورت متفاوت بروز پیدا می کند. در این میان تاری دید ، می تواند نمایانگر ابتلا به این عارضه باشد. همچنین مشاهده علائمی نظیر برهم خوردن تعادل، گیجی مستمر و حساسیت نشان دادن به نور نیز مؤید این موضوع است.
در اثر این بیماری امکان دارد دیدن تصاویر بر روی نمایشگر یا خواندن مطالب کوچک چاپ شده با دشواری صورت بگیرد. همچنین با کاهش چشمگیر درک عمق و تعادل همراه می باشد. بر همین اساس، بررسی و ارزیابی دقیق چشم توسط پزشک متخصص می تواند در پیدا نمودن علت بیماری کمک شایانی انجام دهد. سوابقی مانند وضعیت عمومی بیمار، وضعیت خانوادگی و سن در این موضوع تاثیر گذار می باشند. در تشخیص بیماری نیستاگموس انجام آزمایشات خون نیز می تواند کمک کننده و مؤثر باشد.
انواع شایع نیستاگموس
یکی از گونه های شایع این بیماری، نیستاگموس ارثی یا مادرزادی به شمار می رود. این عارضه به وسیله والدین و از اوایل کودکی و به طور معمول در شش ماه اول زندگی نوزاد ظاهر می شود. چنانچه این عارضه قبل از این مدت یا پس از آن رخ بدهد به ترتیب نیستاگموس زودرس یا دیر رس شناخته می شود.
نوع دیگر این بیماری به صورت اکتسابی یا نورولوژیک می باشد که در اثر اختلال در عصب های حرکتی ایجاد می گردد. نیستاگموس اکتسابی معمولا در سنین بالا و در اثر وجود بیماری های دیگر بروز پیدا می کند. در این وضعیت، افراد بیمار تصویرهای مختلف را با لرزش مشاهده می کنند.
نیستاگموس در نوزادان در طی دوران جنینی و در شش هفتگی الی سه ماهگی ایجاد می شود. با افزایش رشد کودک، اگرچه شدت لرزش هنگام مشاهده تصاویر کاهش پیدا می کند اما دیدن تصاویر به صورت نا واضح و به سختی صورت می گیرد. بینایی سنجی نوزادان نارس در این جا اهمیت بیشتری می یابد.
درمان قطعی نیستاگموس
از آنجایی که نیستاگموس به صورت یک عارضه دائمی ظاهر می شود، با تشخیص علل ایجاد آن می توان نسبت به درمان آن وارد عمل شد. در این شرایط و به منظور بهبود بینایی می توان از وسایل کمک کننده مانند عینک استفاده نمود. چنانچه چشم ها پرش و حرکت کمتری در جهت خاصی دارند با استفاده از عمل جراحی در عضلات چشم می توان وضعیت بینایی فرد را بهبود بخشید. همچنین استفاده از عینک های منشوری نیز می تواند در این زمینه کمک شایانی کند.
بنابراین باید ابراز نمود که در حال حاضر هیچ راه درمان قطعی برای افراد مبتلا به نیستاگموس مادرزادی به وجود نیامده است، اما در جهت بهبود وضعیت بینایی و سلامت فرد، گزینه های مفیدی در دسترس قرار دارد. در این زمینه استفاده از لنزهای تماسی در کاهش تاری دید و حرکات چشم تاثیر گذار و مؤثر می باشد. همچنین در نیستاگموس اکتسابی نیز هیچ راه درمان قطعی به چشم نمی خورد. در این زمینه با استفاده از وسایل کمک کننده می توان تا میزان قابل توجهی بینایی فرد را بهبود و ارتقا بخشید.
عوارض نیستاگموس
یکی از عوارض بیماری نیستاگموس کاهش قدرت بینایی فرد مبتلا می باشد. در این حالت به دلیل اختلال در سیستم بینایی، چشم ها قادر به تمرکز بر روی یک نقطه نیستند. وجود اختلال در سیستم مرتبط با تعادل بدن نیز از دیگر عوارض این بیماری به شمار می رود.
رخ دادن بیماری های مربوط به سیستم عصبی، دوبینی و سرگیجه را نیز باید از دیگر عوارض این عارضه محسوب کرد. تاری دید و لرزش چشم نیز از عوارض مهم بیماری نیستاگموس محسوب می شود. در این حالت بیمار هنگام رؤیت تصاویر، بسته به نوع بیماری تصاویر را همراه با لرزش یا به صورت نا واضح مشاهده می کند.