یووئیت چشمی در واقع به التهاب لایه میانی چشم یا بافتهای اطراف آن گفته میشود که ممکن است در اثر ابتلا به بیماریهای زمینهای، برخی از بیماریهای خاص، عفونت ویروسی و باکتریایی یا آسیبدیدگی چشم ایجاد شود. در این حالت بافت یوه و تقریبا تمامی قسمتهای داخلی چشم دچار التهاب شده و در برخی موارد درد، قرمزی و تاری دید را به دنبال دارد. یووئیت یک بیماری جدی است که اگر به موقع درمان نشود، ممکن است باعث نابینایی فرد شود. ادامه مطلب را دنبال نمایید تا با بیماری یووئیت، علل، علائم و راههای درمان آن بیشتر آشنا شوید.
چشم انسان از سه لایه خارجی، میانی و داخلی تشکیل شده است. لایه میانی شامل اجزای مختلفی چون عنبیه، مشیمیه، جسم مژگانی و عروقی است که وظیفه تغذیه چشم را بر عهده دارند. زمانی که لایه میانی و بافتهای اطراف آن دچار التهاب شوند، بیماری یووئیت اتفاق میافتد. بیماری یووئیت دلایل متعددی دارد که گاهی اوقات ناشناخته باقی میماند. ابتلا به بیماریهای خاص، برخی از بیماریهای زمینهای، مشکلات و بیماریهای چشمی از جمله علل ابتلا به بیماری یووئیت است.
بیماری یووئیت در صورت بروز باید سریعا درمان گردد، در غیر این صورت باعث افزایش فشار داخل چشم شده و مشکلاتی چون رشد غیرطبیعی عروق، آب سیاه و آب مروارید را ایجاد میکند که در نهایت ممکن است باعث نابینایی بیمار شود.
انواع بیماری یووئیت
همانطور که در بالا اشاره شد، یووئیت در لایه میانی چشم، موسوم به بافت یوه، اتفاق میافتد و بخشهای مختلف آن را درگیر میکند. این لایه از سه بخش تشکیل شده است:
عنبیه: به قسمت رنگی چشم که دورتادور مردمک را احاطه کرده است، عنبیه گفته میشود.
مشیمیه یا کوروئید چشمی: مشیمیه یک لایه میانی نازک و عروقی است که بین سفیدی چشم و شبکیه قرار دارد.
جسم مژگانی: جسم مژگانی، که به آن حلقهای ماهیچهای نیز گفته میشود، یک جسم عضلهای است که در پشت عنبیه قرار داشته و از طریق مشیمیه به آن متصل میشود.
بیماری یووئیت ممکن است یکی از قسمتهای عنبیه، مشیمیه و جسم مژگانی را دچار التهاب سازد که بر همین اساس به انواع مختلفی تقسیم میشود. انواع بیماری یووئیت عبارتند از:
یووئیت قدامی: یووئیت قدامی در بخش جلویی چشم ایجاد میشود و عنبیه را دچار التهاب میسازد. نوع قدامی شایعترین نوع بیماری یووئیت است که اغلب افراد سالم را درگیر میکند و معمولا تنها بر روی یک چشم اتفاق میافتد. بیماریهایی چون روماتولوژی، دستگاه گوارش، ریه و بیماریهای عفونی و پوستی نیز از جمله بیماریهایی هستند که ممکن است باعث ایجاد یووئیت قدامی شوند.
یووئیت میانی: اگر التهاب در ناحیه جسم مژگانی اتفاق بیفتد، به آن یووئیت میانی گفته میشود. این نوع یووئیت اغلب جوانان را درگیر میکند و با بیماریهایی چون سارکوئیدوز، مولتیپل اسکلروزیس و اماس در ارتباط است.
یووئیت خلفی: یووئیت خلفی، که به آن کوروئیدیت و کوریورتینیت نیز گفته میشود، مربوط به لایه پشتی چشم با نام مشیمیه است که گاهی اوقات شبکیه را نیز درگیر میکنند. یووئیت خلفی از جمله شایعترین نوع یووئیت میباشد که دلایل عفونی و غیرعفونی بسیاری برای آن وجود دارد.
پانیووئیت یا یووئیت منتشر: زمانی که هر سه قسمت دچار التهاب شوند، پانیووئیت اتفاق میافتد. یکی از رایجترین پانیووئیتها، بیماری با نام بهجت است که به شبکیه چشم نیز آسیب رسانده و در صورت عدم درمان، نابینایی فرد را به دنبال دارد.
يووئيت با توجه به سرعت شیوع بیماری و طول مدت آن نیز به انواع مختلفی تقسیم میشود که عبارتند از:
يووئيت حاد: این نوع يووئيت به طور ناگهانی شروع شده و در کمتر از سه ماه بهبود مییابد.
يووئيت مزمن: درمان يووئيت مزمن بیش از سه ماه طول میکشد و ممکن است پس از توقف درمان دوباره عود کند.
يووئيت عود کننده: در این نوع يووئيت، بیماری در برخی مواقع بهبود پیدا کرده و دوباره برمیگردد.
عوامل ایجاد بیماری یووئیت
همانطور که گفتیم، یکی از مهمترین دلایل ایجاد بیماری یووئیت، بیماریهای خاص و زمینهای فرد هستند که ممکن است باعث التهاب چشمی لایه میانی شوند. از جمله بیماریهایی که احتمال بروز یووئیت را افزایش میدهند عبارتند از:
- بیماریها و اختلالات خودایمنی مانند ورم مفاصل، پسوریازیس و آرتریت نوجوانان
- اختلالات التهابی مانند بیماریهای کرون و کولیت اولسراتیو
- بیماریهایی که باعث ضعف سیستم ایمنی بدن میشوند مانند ایدز
- بیماریهای عفونی شامل ایدز، تب مالت، لپتوسپیروز، لایم، سیفیلیس، توکسوکاریازیس چشمی و بیماری سل. در اینجا بروز یووئیت پاسخ طبیعی بدن در مقابل عفونت میباشد که در ناحیه چشم رخ میدهد.
- بیماریهای روماتیسمی شامل روماتیسم مفصلی، بیماری بهجت، لوپوس، اسپوندیلیت آنکیلوزان، آرتريت واكنشي، پسوریازیس، بيماري التهاب روده و كوليت زخمي.
- برخي از انواع سرطانها مانند لوسمي، لنفوم و ملانوم بدخيم.
- ویروسها مانند زونا و تبخال
- قارچها مانند هیستوپلاسموز
- انگلها مانند توکسوپلاسموز
- یکی از دلایل بروز این بیماری، آسیبهای چشمی است. در صورتی که فرد سابقه عمل جراحی چشم داشته یا ضربهای به چشمش وارد شده باشد، احتمال بروز یووئیت افزایش پیدا میکند.
- از دیگر دلایل ایجاد بیماری یووئیت، خالکوبی بر روی پوست میباشد. خالکوبی در برخی از افراد پاسخ سیستم ایمنی بدن را به دنبال داشته و باعث التهابات چشمی و پوستی میگردد.
علائم و نشانههای بیماری یووئیت
بیماری یووئیت مانند دیگر بیماریها علائم و نشانههایی را از خود نشان میدهد که عبارتند از:
- سردرد
- مشکلات بینایی مانند تاری دید
- ظاهر شدن لکههای شناور در میدان دید
- درد و قرمزی دور قرنيه
- حساسیتهای غیر طبیعی به نور
- کوچک شدن مردمک چشم
- تغییر رنگ عنبیه
- ريزش اشك از چشم
تشخیص بیماری یووئیت
بیمار پس از مشاهده علائم و نشانههای بیماری به پزشک مراجعه میکند. پزشک برای تشخیص بیماری چشمی، علائم را مورد بررسی قرار داده و سوابق بیمار را نیز مطالعه میکند. در نهایت با پرسیدن سوالاتی از بیمار، مشکل بیمار را تشخیص میدهد. در اینجا پاسخ درست به سوالات، خصوصا اگر فرد دارای بیماری زمینهای خاصی باشد، به تشخیص دقیق پزشک کمک بیشتری میکند.
پزشک برای تشخیص نوع بیماری معایناتی را انجام میدهد که شامل نگاه کردن به چشم با استفاده از لامپهای مخصوص میباشد. اگر بیمار دچار یووئیت شده باشد، در مایعات چشم سلولهای سفید خون و پروتئین دیده میشود که با میکروسکوپ قابل مشاهده است. همچنین اگر التهاب در عنبیه رخ داده باشد، بیمار در هنگام تابش نور به مردمک چشم، احساس درد میکند. پزشک پس از معاینات اولیه، آزمایش خون و اشعه ایکس را نیز برای بیمار تجویز میکند تا بتواند تشخیص درستتری داشته باشد.
درمان بیماری یووئیت
روشهای درمانی متعددی برای این بیماری وجود دارد. پزشک در مرحله اول سعی میکند تا با استفاده از دارو و قطرههای چشمی، درد و التهاب را کاهش داده و از آسیب بیشتر به بافتها جلوگیری نماید. آنگاه با توجه به نوع یووئیت و علل ایجاد آن، درمان مناسب را برای بیمار در نظر میگیرد. این بیماری اغلب با دارو درمان میگردد، اما ممکن است در برخی موارد نادر نیاز به عمل جراحی نیز داشته باشد.
داروهای استروئیدی: در اغلب موارد یووئیتها با استفاده از کورتیکواستروئیدها درمان میگردند. در اینجا دارویی با نام پردنیزولون برای بیمار تجویز میشود. این دارو در عملکرد سیستم ایمنی بدن اختلال ایجاد کرده و از این طریق از ترشح مواد شیمیایی که باعث التهاب میشوند، پیشگیری میکند. داروهای استروئیدی ممکن است به صورت قطره چشمی، قرص خوراکی یا تزریقی باشند. داروهای تزریقی در داخل یا اطراف چشم یا به صورت وریدی در داخل خون تزریق میشوند. علاوه بر این، کپسولهایی نیز وجود دارد که در داخل چشم کاشته شده و دارو را در آن آزاد میکند. داروهای استروئیدی زمانی تجویز میشوند که بیماری یووئیت، حاد بوده و در کمتر از سه ماه بهبود یابد. زیرا مصرف طولانیمدت این داروها عوارضی چون زخم معده، دیابت، آب مروارید، گلوکوم، پوکی استخوان، افزایش وزن، بیماری قلبی و عروقی و ... را ایجاد میکند.
قطره چشمی میدریتیک: در صورتی که بیماری یووئیت از نوع قدامی باشد و تنها بر روی عنبیه، تاثیر گذاشته باشد، از قطره میدریتیک برای درمان آن استفاده میشود. قطره میدریتیک یک قطره گشادکننده است که مردمک را بازتر کرده و با شل کردن ماهیچههای چشم، درد بیمار را کاهش میدهد. در این موارد از داروهای استروئیدی نیز در کنار این قطره استفاده میشود تا التهاب ناحیه چشمی را کاهش دهد. قطره چشمی میدریتیک ممکن است باعث تاری موقت و کاهش تمرکز بر روی چشمها شود.
داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی بدن: علاوه بر استروئیدها، داروهای دیگری نیز مورد استفاده قرار میگیرند که شامل متوترکسات، مایکوفنولات، آزاتیوپرین و سیکلوسپورین میباشند. این داروها با سرکوب کردن سیستم ایمنی بدن، التهاب و درد را کاهش داده و از این طریق باعث بهبودی فرد میشوند. البته بیمار قبل و پس از مصرف این داروها باید به طور منظم آزمایش خون دهد تا از عوارض جانبی احتمالی آن پیشگیری نماید.
جراحي: در مواردی بسیار نادر و زمانی که اختلال بینایی برای فرد ایجاد شده باشد، پزشک عمل جراحی را به بیمار توصیه میکند. جراحی زمانی انجام میشود که بیمار در اثر یووئیت دچار کدورت شدید زجاجیه، آب مروارید، آب سیاه یا جدا شدگی شبکیه شده باشد.
درمان بیماری یووئیت چشمی بر اساس نوع بیماری
نوع درمان و تجویز دارو در یووئیت چشمی بسته به نوع بیماری متفاوت است. یووئیت چشمی به 4 نوع قدامی، میانی، خلفی و پانیووئیت تقسیم میشود که درمان هریک از آنها عبارتند از:
درمان یووئیت قدامی: یکی از روشهای درمانی یووئیت قدامی، استفاده از قطره چشمی میدریتیک برای گشاد کردن مردمک چشم میباشد. این کار برای جلوگیری از اسپاسم عضلات در عنبیه و جسم مژگانی انجام میشود. علاوه بر این، پزشک قطرههای چشمی حاوی استروئیدها مانند پردنیزون را نیز برای کاهش التهاب تجویز میکند.
درمان یووئیت میانی، خلفی و پانیووئیت: زمانی که یووئیت یکی از سه نوع میانی، خلفی یا پانیووئیت باشد، استروئید در اطراف چشم تزریق شده یا از داروهای خوراکی برای کاهش التهاب استفاده میشود. گاهی اوقات نیز کپسولهایی در چشم کاشته میشوند که دارو را در داخل چشم آزاد میکنند. در مواردی که یووئیت خلفی اتفاق افتاده باشد یا بیماری هر دو چشم را درگیر کرده باشد، با تشخیص پزشک داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی نیز برای بیمار تجویز میشود. البته قبل از تجویز دارو حتما وضعیت عمومی بیمار و وجود بیماریها و عفونت در بدن بیمار چک میشود.
عوارض بیماری یووئیت چشمی
همانطور که گفتیم، یووئیت چشمی در صورت بروز باید سریعا درمان گردد و التهاب آن برطرف شود. در غیر این صورت میتواند مشکلات بسیار جدی را برای بیمار به دنبال داشته باشد که عبارتند از:
- گلوکوم یا آب سیاه
- کاتاراکت یا آب مروارید
- ورم شبکیه یا ادم ماکولا
- ایجاد چسبندگیهای داخل چشمی
- جداشدگی شبکیه
- آسیب به سلولهای بینایی
- از دست دادن بینایی